Marktupdate week 48: Gas weer rond de 100 ct/m3

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

Elektra

Terugblik op de afgelopen week

Gas eurcent/m3	1 dec	8 dec	Elektra in Euro/MwH	1 dec	8 dec
TTF Daggas	92.15	99.10	OTC Base Jan 22	237.30	256.65
TTF Jan 2022	93.50	99.15	OTC peak call 22	173.00	216.75
TTF call 22	55.30	71.55	OTC base call 22	145.50	187.50

Rusland levert nog steeds niet (echt)!!!

De wintercontracten voor zowel gas als elektriciteit bewogen de afgelopen week weer stevig op en neer, waarbij prijsbewegingen van meer dan 5 €ct/m³ en 10 €/MWh niet ongebruikelijk waren binnen een handelsdag. De dagelijkse capaciteitsboekingen van GazProm via de Yamal-pijpleiding zorgen met name aan het einde van de dag voor veel volatiliteit. Dan wordt namelijk bekend hoeveel capaciteit er voor de volgende dag geboekt is. Vooralsnog blijft de export via deze route met ca. 20 miljoen m³ per dag rond hetzelfde niveau hangen als in november.

Ook de weersverwachtingen spelen een belangrijke rol, waarbij de prijzen flink stijgen als er minder wind of lagere temperaturen voorspeld worden. Woensdagochtend tikten de wintercontracten op de gasmarkt weer richting 100 €ct/m³, nadat een verstoring van het Troll-gasveld ongeveer 48 miljoen m³/dag aan Noorse export wegnam. Eind vorige week waren de Nederlandse gasbergingen nog ca. 60% gevuld, ruim 3,5% minder dan een week eerder. Ook dit zorgt voor extra spanning op de markt.

Over spanning gesproken: nu de relatie tussen Rusland en Oekraïne verslechtert, sluipt er enige angst in de gasmarkt over de Russische export. Oekraïne is een belangrijk doorvoerland om Russisch gas in West-Europa te krijgen. In ieder geval tot en met 2024 wordt er 40 miljard m³ per jaar via deze route getransporteerd.

Ten slotte doet de emissierechtenmarkt een stevige duit in het zakje. De prijs voor het december-contract is in een tijdsbestek van een maand gestegen van 60 naar bijna 90 €/ton. Donderdagochtend tikte de prijs door winstnemingen weer omlaag tot onder 85 €/ton. Volgende week woensdag (15 december) is de laatste handelsdag voor dit contract. Dit zorgt ervoor dat handelaren met een shortpositie de markt nu omhoog drijven. Dat trekt ook weer speculanten aan, die een graantje mee proberen te pikken van de huidige volatiliteit.

De hierboven genoemde invloeden hebben ervoor gezorgd dat alle contracten week-op-week in de plus staan. Daarbij valt op dat zowel bij gas als elektriciteit vooral Q2’22 t/m Q1’23 stevig zijn opgelopen. Meer daarover in de terugblik lange termijn. Als we de middagprijzen van 1 december vergelijken met die van 8 december dan staan de Q1’22-contracten ca. 5% hoger bij gas en ca. 10% hoger bij elektriciteit.

De EPEX-prijzen lieten een daggemiddelde tussen 180 €/MWh (zondag) en 275 €/MWh (donderdag) zien, waarbij de uurprijzen vooral gedrukt werden op momenten met veel wind. Deze donderdag stonden de uurprijzen tussen 07.00 en 21.00 uur boven 300 €/MWh, vanwege de druilerige en wind-arme weersomstandigheden. De gas- en kolencentrales zijn dan prijsstellend. De daggasprijs liep in rap tempo op van 87,5 €ct/m³ op dinsdag naar 99 €ct/m³ op donderdag, in lijn met het januari-contract.
Tennet heeft deze week twee keer noodvermogen afgeroepen. Dinsdag was dat tussen 09.24 en 09.44 uur het geval door een storing in de Claus-centrale van RWE. Ook in de nacht van dinsdag op woensdag was er sprake van een vermogenstekort, waardoor de onbalansprijzen bijna een half uur lang rond de 500 €/MWh bewogen.

Zoals gezegd zat er deze week vooral veel beweging op de contracten voor Q2’22 t/m Q1’23. Nu de gasvoorraden in rap tempo kelderen bij lage temperaturen, neemt de injectiebehoefte voor komende zomer toe. De hoge prijs voor emissierechten werkt ook door in de langetermijncontracten voor elektriciteit en gas. Zeker nu steenkoolcentrales flink ‘in the money’ zijn t.o.v. gascentrales. Er is dan immers meer vraag naar emissierechten, waardoor de prijs oploopt. Met de huidige steenkool- en gasprijzen is een CO2-prijs van €150,- nodig om de switch van steenkool naar gas weer interessant te maken. De prijs voor een ton steenkool (CAL’22) is sinds het begin van de maand opgelopen van $100 naar $117.
Dit jaar is elektriciteitsopwekking via steenkolen goed voor 21% van de totale opwek in Nederland, ruim 9 procentpunt meer dan in 2020. Het aandeel van gas in de Nederlandse elektriciteitsmix is daardoor afgenomen, terwijl het aandeel van zon en wind is opgelopen van 10 naar 17%.

Als we wederom de elektriciteit- en gasprijzen van 1 december naast die van 8 december leggen, dan staan Q2’22 t/m Q1’23 ruim 30% hoger. Bij de jaarcontracten voor elektriciteit zien we stijgingen van respectievelijk 25%, 15% en 10% voor 2022 t/m 2024. Bij gas is dat 25%, 15% en 6,5%. Al met al kruipen de contracten voor volgende winter dus steeds dichter naar de contracten van deze winter toe.

De olieprijs blijft onrustig door de onzekerheid die nieuwe coronavarianten met zich meebrengen. Inmiddels is de markt wel weer opgekrabbeld van een prijsdip onder 70 $/vat. Er lijkt nu een stabilisatie rond 75 $/vat op te treden, maar de onzekere economische ontwikkelingen en diverse geopolitieke spanningen zorgen voor een wankel evenwicht.

Vooruitblik komende weken

Woensdag 15 december is voor elektriciteit de laatste handelsdag voor het JAN’22-contract, waardoor het ook de laatste mogelijkheid is om Q1’22 en CAL’22 te verhandelen. Het DEC’21-contract voor emissierechten loopt dan ook af. We verwachten daarom forse volatiliteit de komende week. Op de gasmarkt dragen de dagelijkse capaciteitsboekingen voor de Yamal-gaspijpleiding door GazProm bij aan de onzekerheid richting het einde van het jaar. Tot 30 december staan 26 LNG-aanlandingen gepland bij de Britse, Nederlandse, Franse, Spaanse en Italiaanse terminals, waardoor de totale LNG-import ongeveer 35% lager uitkomt dan in december 2020. De Gate-terminal verwacht nog zes LNG-tankers voordat we 2022 ingaan.

De weersvoorspellingen voor de rest van de winter zijn nog zeer onzeker. Vooralsnog lijkt de kans op een milde januarimaand groter dan de kans op een koud begin van het jaar. De komende week lopen de temperaturen op tot 8 à 10 graden Celsius, waar het langjariggemiddelde tussen 6 en 6,5 graden zit aldus de weer- en klimaatpluim van KNMI. De wind neemt wel in kracht af, waardoor de gas- en steenkolencentrales een grotere rol zullen spelen dan in de afgelopen week. De zon laat zich tot medio volgende week nauwelijks zien, waardoor de opbrengst van zonnepanelen nihil is.

Voor de lange termijn zijn er weinig noemenswaardige ontwikkelingen. Eind volgende week komen de EU-leiders bij elkaar om o.a. de huidige energieprijzen te bespreken. Sommige landen, waaronder Denemarken en Polen, steigerden al flink bij een CO2-prijs van 60 €/ton. Nu de prijs deze woensdag voor het eerst de grens van 90 €/ton slechtte, ligt het in de lijn der verwachting dat deze landen nu echt actie eisen vanuit de EU om de prijsstijgingen te beteugelen.