Marktupdate week 41: Grote prijsbewegingen, maar week-op-week niet bewogen

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

tankstation

Terugblik op de afgelopen week

Gas eurcent/m3	13 okt	20 okt	Elektra in Euro/MwH	13 okt	20 okt
TTF Daggas	88.15	87.70	OTC Base Nov 21	209.60	211.00
TTF nov 2021	91.45	91.55	OTC peak call 22	155.15	158.00
TTF call 22	51.60	55.50	OTC base call 22	126.30	128.50

Forse prijsbewegingen

De prijsbewegingen waren afgelopen week opnieuw fors. Afgelopen vrijdagmiddag leek de bodem even weg uit de prijzen toen nieuws over extra LNG, meer wind en lagere vraag overheerste. Maar toen maandag rond het middaguur werd bekend dat Gazprom voor november geen extra transportcapaciteit geboekt had, was er weer acute stress op de korte termijn gasmarkten en vloog de prijs voor de frontmaanden van 85 naar ruim 100 €ct/m³. Die stress ebde vrij snel weg waarna de prijs weer in de bandbreedte 90-95 €ct/m³ terecht kwam. Per saldo is er week op week in de dag- en winterprijzen niet veel veranderd.

De gasinvoeding vanuit LNG is in oktober tot nu fors hoger dan in september, zowel in de UK, de Gate terminal als op Zeebrugge. Gate heeft deze maand al 8 schepen gelost, er worden er nog 3 verwacht later deze maand en in de 1^e week van november nog eens 2 of 3. Ook in de UK zijn deze maand 8 schepen gelost en tot en met 1^e week november worden er daar ook 6 verwacht. Het effect van meer LNG is goed te zien aan de gasstromen: er komt sinds 1 oktober 38 mln m³ gas per dag uit de UK naar het continent en Nederland exporteert 14 mln m³ naar Duitsland. Dit laatste heeft een vervelende reden: Rusland stuurt sinds 1 oktober duidelijk minder gas door de Jamal pijpleiding naar West-Europa (van 66 naar 17 mln m³ gemiddeld per dag).

De gasopslagen in de UK liggen vanaf begin oktober even vol als vorige winter, waarbij wel bedacht moet worden dat de UK erg weinig opslagcapaciteit heeft. In Nederland zitten we pas op 67%, dat is onveranderd ten opzichte van vorige week. Rond het weekend is gas onttrokken aan de voorraden omdat er meer gas nodig was voor elektriciteitsproductie. Nederland gebruikte toen ca 100 mln m³ per dag, de laatste dagen is dit rond de 70 mln m³. Er kan nu weer zo’n 20 mln m³ per dag de voorraden in.
De LNG die momenteel Europa bereikt komt vooral uit het Midden-Oosten en uit Rusland. Tankers vanuit de VS varen vrijwel allemaal naar Azië. In Azië blijft de situatie krap omdat China en Zuid-Korea blijven kopen uit angst voor gastekorten komende winter en Maleisië kampt met ernstige productieproblemen. Maleisië is de 5^e LNG exporteur ter wereld. Goed nieuws is dat de LNG-export uit de VS steeds meer herstelt van orkaan Ida en Peru weer LNG kan exporteren.

De dag- en intradayprijzen elektriciteit zijn sinds woensdag sterk veranderd door de omslag van rustig naar onstuimig weer. Tot en met dinsdag lagen de EPEX-uurprijzen tussen 100 en 250 €/MWh, met het bekende patroon van hoogste uren tijdens de ochtendspits en de vroege avond. Door weinig wind moesten de fossiele centrales een groot deel van de benodigde volumes leveren en was hun kostprijs dus bepalend. Gisteren zagen we duidelijk lagere uurprijzen: tussen 0 tot 200 €/uur en vandaag van 20 tot 270 €/uur. De onbalans liet gisteren zien dat de EPEX prijzen te ver waren weggezakt, vandaar de correctie in de prijzen voor vandaag.
De elektriciteitsprijzen voor de frontmaanden zijn rechtstreeks gekoppeld aan de steenkool-, gas- en EUA-prijs en daarin zagen we hetzelfde patroon als in de gasprijzen. Voor nov’21 – feb’22 betekent dit dat de baseloadprijs nog steeds ruim boven 200 €/MWh zit.

De beweging op de lange termijnprijzen gas en elektriciteit wordt bepaald door de grondstofprijzen. De steenkoolmarkt lijkt wat af te koelen na de prijspiek van begin oktober. De prijs is week op week met 17 $/ton omlaag (van 153 naar 136). De oorzaak is dat de vraag naar steenkool lijkt te minderen. Zowel in Azië als Europa kondigen steeds meer energie-intensieve bedrijven, zoals staal- en kunstmestindustrie en producenten van andere bouwmaterialen, productieverminderingen aan. Dit heeft een effect op de energievraag komende winter. Dit betekent ook minder CO₂-emissie en dus minder vraag naar EUA’s en we zien dan ook neerwaartse prijsdruk op de EUA’s. Deze week zit de prijs (dec22) structureel onder 60 €/ton en heeft al op 55 €/ton gehandeld. Dit prijsniveau hebben we al twee maanden niet gezien.

In tegenstelling tot de korte termijnprijzen zijn de gas- en elektriciteitsprijzen voor de middellange termijn (zomer 2022 t/m winter 2023) afgelopen week behoorlijk doorgestegen (gas jaarblok 2022 + 4 €/m³, jaarblok 2023 +2,5 €ct/m³ en de OTC baseprijzen 2022 +2 €/MWh). Het lijkt erop dat de markt begint te beseffen dat deze huidige krapte langer zal aanhouden dan alleen komende winter.
Berichten melden dat Gazprom eerder deze week Nordstream 2 met gas heeft gevuld. Echter de toelatingsprocedure bij de BundesNetzAgentur (de ACM van Duisland) en vervolgens de EU kan ruim een half jaar duren. Temeer aangezien de huidige contractuele opzet van Nordstream2 niet voldoet aan de Europese regels voor open nettoegang.

Vooruitblik komende weken

De dagmarkt elektriciteit wordt komende week bepaald door de wind. Vrijdag is de wind nog stevig, dus dat betekent prijzen vergelijkbaar met donderdag. Vanaf zaterdag neemt de wind af, maar de voorspellingen zijn dat er tot en met half november tenminste seizoengemiddelde windkracht blijft. Baseload voor komende weekend handelde woensdag einde dag op 165 €/MWh, voor komende week op 180 €/MWh. Dat wijst op een variatie van uurprijzen tussen 50 en 250 €/MWh oplopend naar 50 tot 300 €/MWh.

Door de goede elektriciteitsproductie uit wind blijft de gasvraag aan de lage kant. Tot en met het weekend wordt het wat kouder, dat verhoogt de gasvraag. Na het weekend wordt de temperatuur volgens de berichten twee weken lang seizoen gemiddeld, wat in combinatie met de wind ruimte geeft om gasvoorraden te vullen. De aanvoer van LNG blijft naar verwachting op het huidige peil, terwijl de export van Rusland naar verwachting ook op het huidige lage niveau blijft. Een hernieuwde prijsstijging lijkt op basis van deze combinatie minder waarschijnlijk, maar er lijkt tegelijk weinig reden voor een echte prijsdaling van daggas en gas voor de komende wintermaanden. Gas voor levering komende weekend handelde woensdag rond 85 €ct/m³ en voor komende week tegen 90 €ct/m³, dus een paar cent lager dan voor november. De elektriciteitsprijs voor de komende maanden zal de gasprijs volgen.

Vandaag en morgen spreken de Europese regeringsleiders over de huidige energiesituatie. Uit kringen rondom deze conferentie komen geen berichten over ingrijpende maatregelen op de korte termijn. Gesproken wordt over nauwlettend volgen van de situatie, snellere procedures voor de bouw van windparken en Europese coördinatie in het afsluiten van lange termijn gascontracten. Niks wat op korte termijn helpt dus, en dat staat in contrast tot de roep om hulp van energie-intensieve bedrijven in diverse Europese landen. Zo vraagt de Franse industrie om extra kernenergieproductie voor de eigen industrie op korte termijn. Hier is het laatste woord nog niet over gezegd.

De lange termijnprijzen zullen ook komende week de grondstofprijzen volgen. Er lijkt afkoeling op te treden voor 2022. Dit remt de stijging van de elektriciteitsprijzen, maar we zien de laatste twee weken dat de gasprijzen voor de middellange termijn doorstijgen. De kans is groot dat deze beweging doorzet, want er is afhankelijkheid van relatief dure LNG voor de vulling van gasvoorraden in de zomer 2022. De combinatie van deze ontwikkelingen leidt tot verslechtering van de sparkspread en verbetering van de darkspread. Dat is strijdig met de Europese CO₂-emissiereductiedoelen. Een stevig dilemma dus.
Het dringt steeds meer tot de markt door dat LNG structureel duurder zal blijven en dat Europa behoorlijk veel LNG nodig heeft, als ze niet volledig afhankelijk wil worden van Rusland. In dat licht is een gestage prijsstijging van lange termijn gas waarschijnlijk. Europese coördinatie in het afsluiten van lange termijn gascontracten zal hier niet veel aan veranderen.