Marktupdate week 40: ONGEKENDE GEKTE op de energiemarkten!!

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

paniek

Terugblik op de afgelopen week

Gas eurcent/m3	22 sep	29 sep	Elektra in Euro/MwH	22 sep	29 sep
TTF Daggas	79.20	112.35	OTC Base Nov 21	192.70	243.80
TTF nov 2021	85.20	105.70	OTC peak call 22	142.92	188.80
TTF call 22	51.05	57.40	OTC base call 22	124.10	144.10

Dollemansrit op de energiemarkten

De afgelopen dagen zaten de energiemarkten in een ware dollemansrit. De prijsstijgingen hebben de afgelopen week een niet eerder vertoonde versnelling laten zien. We kunnen inmiddels wel stellen dat er begin deze week een panieksituatie ontstond. Een belangrijke aanjager was dat aan het begin van de week per saldo gas was onttrokken. Dat bleek uit de data van de Europese gasvoorraden. Terwijl er juist rekening werd gehouden met een gestage aanvulling tot in ieder geval half oktober.
Verder laten berekeningen zien dat er in Europa voor de maand september minder gas beschikbaar was. In totaal was dat 33 miljard m³ gas (via import, LNG en eigen productie). Dat is sinds september 2016 niet meer zo laag geweest.

Ook heeft Rusland voor de maand oktober een beduidend lagere gascapaciteitsboeking naar zowel Duitsland (via de Yamal-pijpleiding) als Oekraïne gedaan. Daar kwam bovenop een bijgesteld weerbericht dat er een lagere temperatuur in de tweede helft van oktober verwacht wordt.
Deze combinatie veroorzaakte een ongelofelijke prijsexplosie. De daggasprijs is twee dagen op rij boven de 1 €/m³ uitgekomen.
Woensdagochtend werd het ‘hoogtepunt’ bereikt. Toen verhandelde gas voor de komende (winter)maanden voor ruim 160 €ct/m³! Een verdubbeling vergeleken met vorige week woensdag. Alle verdere termijnen werden ook omhoog getrokken. Het Jaarblok 2022 is door het dure 1^e kwartaal zelfs even boven de 70 €ct/m³ verhandeld. Een opvallend detail is, dat de Zomer-2022 termijn momenteel zelfs iets duurder is dan de daarop volgende wintertermijn (2022/2023).

Steenkool, de andere belangrijke grondstof voor de elektriciteitsproductie, heeft de afgelopen dagen ook een bijzondere opmars laten zien. De wintertermijnen noteerden een week geleden nog 200 $/ton. In de dagen daarop stegen deze in vrijwel een rechte lijn, tot woensdagochtend bij een stand van bijna 300 $/ton.
Door de hoge gas- en steenkoolprijs schoot ook elektriciteit de lucht in. De base-prijs voor de komende wintermaanden handelden woensdagochtend op het hoogste punt ruimschoots boven de 300 €/MWh.

Ook de EPEX spotprijzen zijn hard opgelopen. Voor donderdag 7 oktober was de gemiddelde prijs 302,54 €/MWh, met in de vroege ochtend slechts twee uren die net onder de 250 €/MWh uitkwamen. Het hoogst gewaardeerde uur (19-20u) is zelfs uitgekomen op 442,9 €/MWh.

Woensdag na half 11 begon alles hard te dalen. De katalysator was een uitspraak van de Russische president Vladimir Poetin dat Rusland een recordhoeveelheid gas aan Europa kan exporteren. Volgens Poetin staat Rusland klaar om de wereldwijde energiemarkten te stabiliseren.
Vijf uur later stond gas voor de komende winter weer even onder de 100 €ct/m³. Dat is ongeveer een derde (of wel ruim vijftig cent) lager!
Steenkool voor de komende maanden gaf eenzelfde prijsimplosie. Van de top van bijna 300 $/ton bleef woensdag aan het einde van de handel nog zo’n $200 over. Hetzelfde niveau als een week geleden. Bij elektriciteit was bij de slotbel de baseprijs voor de wintermaanden gedaald tot onder de 250 euro/MWh.
Data laat zien dat de hoeveelheid Russisch gas die woensdag door de Yamal-pijpleiding verdubbelde naar 21 mln m³. Donderdagochtend direct na opening van de markten zetten de dalingen verder door.

De onbalansprijzen vertoonden de afgelopen dagen een grillig verloop, maar volgden het uur patroon van de EPEX spotprijzen redelijk. Regelmatig schoten ze echter fors hoger (400 €/MWh) of doken ze fors negatief. Tennet heeft wel twee keer noodvermogen afgeroepen. Dat was afgelopen vrijdagavond en zondagochtend het geval. Beide in de opregelende richting.

Het is niet verbazingwekkend dat de termijnprijzen voor de verdere jaren ook meestegen. Het 2023-gascontract heeft bijvoorbeeld de 30 €ct/m³ geslecht, en is op het hoogtepunt zelfs even op 33 €ct/m³ geweest. Week-op-week bekeken zijn de stijgingen voor de verdere jaren beperkt te noemen. De focus lag met name op de korte termijn, maar ook het relatief stabiele prijsverloop van de emissierechten gaf geen aanleiding tot hele forse prijsbewegingen.

De noteringen van de EUA’s liepen afgelopen dinsdag nog wel op naar de 65 €/ton, maar woensdagmiddag was deze al weer gedaald tot onder de 60 €/ton. Sinds de 60 €-grens is geslecht (eind augustus), is de kracht van de opgaande trend wel wat geweken. Deze stijging is overigens inmiddels al een jaar geleden ingezet, met een verdubbeling in prijs als resultaat.
De prijs voor een vat Brent-olie is ook verder opgelopen en is inmiddels boven de $80 gekomen. De OPEC-landen hebben aangegeven dat ze blijven vasthouden aan de geleidelijke maandelijkse verhoging van de olieproductie.

Vooruitblik komende weken

Voor de korte termijn verwachten we blijvende volatiliteit. Na de hiervoor genoemde uitspraken van Poetin ligt de (politieke) bal momenteel voor een groot deel bij de Duitse autoriteiten en de Europese Commissie. Voordat er gas door de kersverse NordStream 2 pijpleiding naar Duitsland kan stromen, is er namelijk eerst hun goedkeuring en certificering nodig. De pijplijn wordt inmiddels al wel met aardgas gevuld. NordStream 2 lijkt op dit moment de enige uitweg om de gasprijzen in Europa deze winter structureel te laten dalen.

Bij de Gate-terminal worden voor de komende weken vier LNG schepen verwacht. Dan kan ook wat lucht gaan geven voor de daggasprijs.
Na de daling van de energieprijzen van woensdagmiddag zullen de EPEX spotprijzen ook een stap terug kunnen doen. De komende week wordt echter maar weinig wind verwacht en de weersverwachting laat een gestaag dalende temperatuur zien. Momenteel verwacht de markt voor volgende week een baseprijs van rond de 200 €/MWh.

Nu er zoveel emotie in de markt is, is het voor de verder in de toekomst liggende handelstermijnen ook lastig om een gefundeerde verwachting uit te spreken. De prijsvorming voor de verdere jaren zijn namelijk ook enigszins een speelbal geworden van de huidige hectiek. Na de sussende woorden van Poetin van woensdag lijken de energiemarkten voorlopig niet verder uit de bocht te vliegen. Hopelijk kunnen de markten na deze wilde rit nu weer enigszins op adem komen.