Marktupdate week 39: Volatiele gasmarkt.

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

Afgelopen week vonden er enige prijsschommelingen plaats op de gasmarkt. In eerste instantie daalden de prijzen voor de contracten tot en met 2026, gevolgd door een stijging na het weekend. Zo sloot het contract voor Q1 2025 vorige week donderdag op 34,8 €ct/m³, de laagste stand sinds begin mei. Gisteren, woensdag 25 september, noteerde dit contract aan het einde van de handelsdag weer 37,7 €ct/m³.

Vorige week donderdag daalden de prijzen aanvankelijk scherp op berichten dat de EU een deal had om Russisch gas te vervangen door gas uit Azerbeidzjan, maar de markt herstelde zich vrijdag toen Oekraïne aankondigde dat ze niet hadden ingestemd om een ​​doorvoerland voor dit gas te zijn. Bovendien bevestigden bronnen uit Azerbeidzjan later dat deze berichtgeving inderdaad niet klopte. Wellicht vinden er momenteel achter de schermen onderhandelingen plaats, maar van een deal is nog geen sprake. De komende maanden moeten uitwijzen wat het aflopen van het gascontract tussen Rusland en Oekraïne gaat betekenen. Ondanks dat een groot deel van de EU-landen nauwelijks nog afhankelijk is van Russisch gas, geldt dit niet voor een aantal landen in Centraal-Europa. Geschat wordt dat het volume van Russisch gas dat Europa via Oekraïne bereikt over heel 2024 zo’n 14 miljoen m³ zal zijn. Dit is slechts een klein aandeel ten opzichte van wat Europa in eerdere jaren aan Russisch gas ontving. In 2022 ging dit bijvoorbeeld om 150 miljoen m³. Voor Nederland is dit met name opgevangen door de import van gas uit Noorwegen en LNG uit de VS.

Vervolgens waren er een paar dagen wat stijgingen zichtbaar in de termijnprijzen. Met name de geopolitieke gebeurtenissen van de afgelopen week in het Midden-Oosten zorgden voor wat opwaartse druk. Daar kwamen echter een weersverwachting met kouder en wisselvallig weer voor deze week en wat ongeplande verlengingen van het Noors onderhoud bij, waardoor de stijging de afgelopen dagen verder doorzette. Met de toenemende capaciteit vanuit Noorwegen en goed gevulde voorraden lijkt de opwaartse druk enigszins beperkt, maar het is afwachten hoe de situatie in het Midden-Oosten zich verder ontwikkelt.  

Interessant om te benoemen is dat de import van Russisch LNG in Nederland de afgelopen maanden is verdubbeld. In de afgelopen zomermaanden zijn twee Russische tankers in plaats van één per maand aangeland bij de terminals. Dit is mogelijk, omdat de import van Russisch LNG tot dusver nog niet gesanctioneerd is in de EU. Mits dit niet ten koste gaat van de gasleverzekerheid, zal minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans (VVD) in de EU pleiten voor verdere sanctionering om de import van Russisch LNG alsnog in te perken. Het moet volgens haar de ambitie zijn om volledig van Russisch gas af te gaan. Daarnaast wil Hermans ook aandacht vragen voor de ongelijkheid in netkosten tussen verschillende landen. De hoge netkosten in Nederland in vergelijking met omliggende landen zijn al langere tijd een bron van irritatie voor het bedrijfsleven. Indien er niet wordt ingegrepen, zullen de verschillen met buurlanden alleen maar groter worden. Daarom zouden netbeheerders graag een invoedings- en buurlandentarief invoegen om dit recht te trekken. Desalniettemin wordt op korte termijn nog geen beslissing verwacht door de complexiteit van deze problematiek.

De prijsontwikkelingen op de termijnmarkten voor elektriciteit worden met name beïnvloed door de verandering in de prijzen voor gas en de CO₂-emissierechten. Afgelopen week zijn de contracten voor de emissierechten redelijk stabiel gebleven. Vrijwel de hele week werd het toonaangevende contract voor Dec-2024 net onder de 64 €/ton verhandeld. Komende week zal dit contract hoogstwaarschijnlijk zijwaarts blijven bewegen. Bij de elektriciteitsprijzen waren, net als bij de gasprijzen, wat schommelingen te zien. Enkele contracten daalden, voor andere termijncontracten was een kleine stijging waarneembaar, maar ook binnen redelijk kleine bandbreedte.

Voor de EPEX-spotprijzen was afgelopen week een trendbreuk zichtbaar. Waar de prijs eerder tijdens de middaguren flink kon dalen en zelfs negatief kon worden, was de prijs begin deze week voor deze specifieke uren een stuk hoger. Dit is met name toe te wijden aan de afname van productie uit zonne- en windenergie. De baseloadprijzen voor deze dagen werden hierdoor minder naar beneden getrokken en lagen rond de 90 tot 100 €/MWh. Voor de komende dagen wordt echter meer wind voorspeld, wat de prijzen in die uren weer wat doet dalen.

De astronomische herfst is officieel begonnen en dit lijkt tot uiting te komen in de weersverwachting voor eze en komende week. De verwachting voor de uit zonne-energie opgewekte elektriciteit is verder naar beneden bijgesteld, maar dit kan gecompenseerd worden door een toename aan windenergie. De invloed van het weer op de gasprijzen lijkt voor aankomende dagen daarom gering. Tussen 24 september en 1 oktober worden twee LNG-schepen verwacht in de Nederlandse terminals. Ook de weken hierna lijkt de toestroom van LNG tot dusver constant.

Verder start deze week, namelijk op 1 oktober, het nieuwe ‘gasjaar’. Het verleden leert dat rond deze datum enige volatiliteit kan optreden in de gasprijs. Deze bewegingen kunnen verder worden aangewakkerd door de spanning in het Midden-Oosten. De markt volgt de gebeurtenissen daar nauwlettend, en verdere escalaties kunnen zorgen voor verdere stijgingen in de gasprijzen.