Marktupdate week 12: Stress slaat weer toe op dinsdag.

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

Roebels

Terugblik op de afgelopen week

Gas	16 maart	23 maart	Elektriciteit	16 maart	23 maart
TTF Daggas	102.70	103.70	Base april 22	239.50	227.00
TTF April 22	100.25	111.50	Peak call 23	182.95	189.72
TTF call 23	59.15	70.35	Base call 23	149.30	164.50

Prijzen schoten omhoog na uitspraken EU en Poetin

Van mid vorige week tot en met maandag zagen we een wiebelige maar gestage daling van gasprijzen, zowel voor de korte- als voor de lange termijn. De Russische gasaanvoer naar Europa blijft onveranderd: Nordstream1 levert op bijna vol vermogen, de leidingen door Oekraïne op gedeeltelijke capaciteit en de Yamal-leiding levert niets. Ook de aanvoer van LNG blijft op peil: in Engeland komen nog steeds 4-6 schepen per week aan, op Gate 2 of 3 schepen per week waardoor Gate ook afgelopen week iedere dag ca 40 mln m3 peRoebelr dag invoedt op het net. De vraag in Nederland varieert tussen 60 en 100 mln m3 per dag, afhankelijk van windkracht en temperatuur. Het is overdag zeer zacht en zonnig, tot nu toe is de Nederlandse gasafname deze maand 30% lager dan in dezelfde periode 2021. De voorraadsituatie is door de combinatie van minder vraag en goed aanbod verder verbeterd; in Nederland is er nu nog 2,8 mrd m3 in voorraad tegen 3,3 mrd m3 vorig jaar 23 maart. In Duitsland is het verschil nog kleiner: 6,1 versus 6,2 mrd m3. Gasunie bevestigde vorige week in de Tweede Kamer dat er ook bij volledige uitval van Russische gasaanvoer geen tekort zal zijn tot november.

Maar toch kwam de stress terug in de markt afgelopen dinsdag. Het eerste slechte nieuws was de gedeeltelijke uitval van het Noorse Troll-veld (-36 mln m3 per dag). De verlaagde verwachtingen voor windkracht en naderend kouder weer in week 13 werkten ook prijsopdrijvend. Ook was er sterkere LNG-vraag vanuit Japan, omdat door de forse aardbeving van vorige week enkele kerncentrales zijn uitgezet. Vervolgens kwam de EU gisteren met hun energieplan voor de korte termijn en liet president Poetin weten dat hij vindt dat gasafnemers uit ‘onvriendelijke landen’ het Russische gas voortaan in roebels moeten betalen in plaats van in andere valuta. Dit in een poging om de koers van de roebel te ondersteunen. Hij heeft de exporteurs gevraagd dit per volgende week door te voeren, maar er is grote twijfel over de juridische haalbaarheid hiervan in de contracten. Poetin zei in dezelfde tekst overigens ook dat Rusland zijn contractuele leveringsverplichtingen op gas zal blijven nakomen.

De markt raakte gisteren (woensdag) fors van streek door deze berichten. Gas voor levering april22 steeg die dag van 94 ct/m3 naar 129 ct/m3 en daalde vervolgens eind van de dag weer naar 105 ct/m3. Alle periodes, inclusief daggas, volgden deze prijsbeweging waarbij gezien de aanleiding het logische gevolg was dat daggas minder steeg (is vandaag uiteindelijk zelfs lager dan vorige week donderdag) en vooral de prijs voor 2^e kwartaal 2022 t/m jaar 2023 opliep. We kijken nu tegen de gekke situatie aan dat daggas en april goedkoper zijn dan de maanden erna, wat een duidelijke stimulans is om voorraden te vullen. Als er voldoende elektriciteitsproductie uit wind en zon is zal in de komende dagen weer geïnjecteerd gaan worden; vorige week gebeurde dit ook al op een paar dagen.

De lange termijnprijzen gas zetten hun structureel stijgende lijn door. Alle aanwijzingen duiden op een structureel toenemende krapte.

De EU heeft afgelopen week de volgende maatregelen aangekondigd:

1.Contractanten en exploitanten van gasopslagen moeten zorgen dat deze jaarlijks op 1 november voor 80% vol liggen; in uitzonderlijke situatie dit jaar mag dit uitgesteld worden naar 1 december

2. Er komen tussendoelen voor de maanden tot deze datum. Als marktpartijen niet voldoen aan de verplichting kunnen regeringen de (contract)rechten van een partij afnemen. Dit is onder andere bedoeld om Gazprom onder druk te zetten, omdat dit bedrijf in Duitsland beschikt over een aantal opslagen die afgelopen winter vrijwel leeg waren.

3. Europese landen gaan samen gas inkopen, waarmee in de praktijk LNG bedoeld wordt.

De Europese leiders hadden vorige week al aangekondigd in 2027 onafhankelijk te willen zijn van Russische gas en olie, dat is dus een middellang termijndoel wat parallel bereikt moet worden. De vuldoelstelling van 80% is alleen haalbaar bij onveranderde gasaanvoer uit Rusland en Europese gasprijzen die in de buurt liggen van de Aziatische LNG-prijzen. Het doel om onafhankelijk te worden van Russisch gas is veel ambitieuzer en vereist feitelijk een omschakeling van gas naar een andere energiesoort, bijvoorbeeld elektriciteit. Immers prijstechnisch en milieutechnisch is LNG een slechte structurele oplossing, al helemaal als het uit schaliegas afkomstig is.

We hebben afgelopen week de omslag gemaakt naar rustig zonnig weer en dat was de merken aan de EPEX-prijzen. De onbalans is vanaf maandag redelijk rustig en volgt de EPEX-prijzen. Deze zijn tussen 170 €/MWh aan het begin, midden en eind van de dag en tot 370 €/MWh in de ochtend- en vroege avond piek. Afgelopen zaterdag en zondag waren volstrekt tegengestelde dagen op de spotmarkt elektriciteit. Op zaterdag was er veel meer wind en zon dan verwacht. De EPEX-prijzen waren midden op de dag al een aantal uren onder nul, maar de onbalans schoot hier nog ver onder. Op zondag was het echter veel minder zonnig en onverwacht windstil, waardoor de EPEX-prijzen weliswaar hetzelfde patroon als zaterdag hadden, maar de tekorten overdag tot onbalansprijzen langdurig richting 600 €/MWh leidden. Tennet moest zondag een korte periode zelfs noodvermogen opregelen afroepen om het net in balans te houden.

Wat we nu zien aan prijsvorming op de dagvooruit en intraday markt elektriciteit is wat we ook verwachten voor de komende maanden: bij winderig en zonnig weer midden overdag op of onder nul in het weekend en richting 150 €/MWh op werkdagen. In de ochtend – en avondpiek veel hogere prijzen (250 tot 400 €/MWh), afhankelijk van de gas- en CO2-emissieprijs.

Op de termijnmarkt voor elektriciteit zien we een combinatie van de korte- en lange termijn ontwikkeling. Het baseloadcontract voor april’22 wordt sterk beïnvloed door de dagmarkt en is lager geprijsd dan afgelopen week, tegen de algemene trend in. Opvallend is dat de prijsstijging in Frankrijk voor de tijdvakken in 2^e en 3^e kwartaal nauwelijks effect heeft op de Nederlandse en Duitse prijzen. In Frankrijk is de beschikbaarheid van kerncentrales in deze kwartalen duidelijk minder dan het meerjarig gemiddelde en dat leidt daar tot zorgen. De prijzen voor de verdere termijnen zijn wel gestegen maar gisteren lang niet zo sterk als de gasprijzen. De sparkspreads zijn daardoor gisteren sterk gedaald. Een van de oorzaken is de prijsdaling van CO2 emissierechten, van 80,5 naar 76,5 €/ton gisteren. Deze beweging volgde, zoals recent gebruikelijk, die op de financiële markten.

De prijzen voor noodvermogen reageren ook op het weer: de overvloedige aanwezigheid van zon leidt tot een sterke daling van de contractprijs van noodvermogen afregelen. De prijs van opregelen blijft redelijk overeind op een hoog niveau (ca 15 €/MW/uur).

De olie- en steenkoolprijzen reageerden net als de gasprijzen op het nieuws rondom Rusland en gingen fors omhoog. Een vat Brent-olie is terug naar 121 $/vat, na mid vorige week kortdurend onder 100 $/vat geweest te zijn. Steenkool is ook duurder geworden: voor jaar 2023 richting 200 $/ton, wat mid vorige week nog $164 was. Voor levering april22 is steenkool trouwens veel duurder, ruim 360 $/ton

Vooruitblik

Sinds afgelopen dinsdag is de stress weer terug op de grondstofmarkten. Fundamenteel gezien is er geen reden voor gasprijzen boven 100 ct/m3, want in Azië wordt alleen voor LNG-levering in april22 net boven 100 ct/m3 betaald. De verdere maanden (t/m Q1 23) zijn geprijsd op ruim 90 ct/m3. Nog steeds zeer duur, maar duidelijk lager dan wat TTF momenteel noteert.

De prijsverhouding tussen zomer22 ten opzichte van winter 22/23 is ook nog steeds onlogisch. Vullen van voorraden kost per saldo veel geld en dit is echt een knelpunt in de uitvoering van de EU-maatregelen. De verwachting van LNG-aanvoer in Europa is gezien de prijsverhoudingen zeer positief. Het Troll-veld zal vanochtend weer produceren, heeft Gassco gemeld.

Dus fundamenteel gezien is een prijsdaling te verwachten op termijnproducten gas en elektriciteit, maar de berichtgeving en de emotie hebben momenteel weer de overhand. En deze is vooral omhoog gericht. De temperaturen dalen richting komende week en de wind trekt aan. Elektriciteit voor dit weekend handelt op gemiddeld 176 €/MWh, dat is redelijk laag. Voor volgende week op 248 €/MWh. In Duitsland liggen deze prijzen 10 resp 30 €/MWh lager. Waarschijnlijk zien we ook volgende week weer forse prijsverschillen tussen de uren op de dag.