Marktupdate week 16: Situatie Oost-Europa blijft extreem onvoorstelbaar.

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

Oekraine

Terugblik op de afgelopen week

Gas	13 april	20 april	Elektriciteit	13 april	20 april
TTF Daggas	101.55	94.30	Base mei 22	232.45	211.10
TTF Mei 22	102.90	92.05	Peak call 23	213.45	214.65
TTF call 23	81.55	78.65	Base call 23	186.00	186.30

Lange termijncontracten voor gas en elektriciteit stijgen verder

In de afgelopen week waren de termijnmarkten van zowel gas als elektriciteit voor twee extra dagen gesloten vanwege Goede Vrijdag en Tweede Paasdag. Vorige week donderdag aan het einde van de middag daalden met name de gasprijzen voor de korte termijn fors. Het verlengde weekend en de vooruitzichten van zonnig weer met een bovengemiddeld hoge temperatuur deed de gasvraag afnemen. Het gasaanbod was juist hoger dan de dag ervoor. Uit de meetdata bleek dat er die dag bij het Velke-Kapusany punt 30% meer gas vanuit Oekraïne naar Slowakije stroomde (namelijk 63 miljoen m3). Daarnaast was de ongeplande verstoring bij het Noorse drijvende platform Aasta Hansteen verholpen. Daardoor was 14 miljoen m3 aardgas extra beschikbaar.

De daggasprijs daalde hierdoor ook en kwam voor het eerst in ruim drie weken weer duidelijk onder de 100 €ct/m3. De daggasprijs van gisteren (woensdag) was nog lager. De 90 €ct/m3 kwam zelfs in zicht, het laagste prijsniveau sinds eind februari. De termijnprijzen voor gas voor de resterende maanden van 2022 handelen nagenoeg gelijk aan elkaar. Het prijsverloop was woensdag onrustig. Tot begin van de middag stegen de korte termijn prijzen in totaal zo’n 7 €ct/m3. Dit viel samen met een prijsstijging bij emissierechten van 80 naar 87 €/ton. De gasprijzen zakten in de middag wel weer terug richting de 90 €ct/m3, terwijl de prijs van emissierechten in de middag hoog bleef.

In diverse Europese landen wordt gekeken hoe de afhankelijkheid van Russisch gas kan worden verminderd. Na Litouwen wil Letland ook uiterlijk begin 2023 onafhankelijk zijn. Finland en Litouwen moeten voor de korte termijn de belangrijkste vervangende leveranciers worden. Bovendien wordt ook hier de bouw van een LNG-terminal gepland. Ook Turkije lijkt de focus naar LNG te verleggen. Er zijn berichten dat men werkt aan een lening bij Deutsche Bank van 1 miljard euro voor de aankoop van LNG.
Vanwege de wereldwijde extra vraag is Qatar in gesprek met mogelijke LNG-kopers om te inventariseren of het lonend is om de exportcapaciteit van het land verder uit te breiden.

Het gevolg van de grote LNG-behoefte is dat de termijnprijzen voor de verdere leveringsjaren gestaag verder oplopen, ondanks een lichte daling van vorige week donderdag. Gas voor zomer 2023 is inmiddels ca. 75 €ct/m3, Cal-24 is inmiddels opgelopen tot 62,5 €ct/m3, Cal-25 handelt op bijna 50 €ct/m3 en Cal-26 wordt inmiddels voor meer dan 40 €ct/m3 verhandeld. In alle genoemde termijnen betekent dit al een verdubbeling van de prijs in nog geen vier maanden tijd.

De zonovergoten weersomstandigheden tijdens het afgelopen Paasweekend lieten hun sporen na op de EPEX-spotprijzen. De uurprijzen zakten vooral tussen 12-16u weg (de zogenaaamde ‘early afternoon uren’) toen de zon het hoogst aan de hemel stond. Op zaterdag t/m maandag werden deze vroege middaguren tussen de -15 en 70 €/MWh gewaardeerd. Vanaf dinsdag lag de prijs op deze uren tussen de 147 en 178 €/MWh.

De lagere daggasprijs wordt ook gereflecteerd in de prijsontwikkeling voor baseload en peakload (8-20u). Op de werkdagen van afgelopen week kwamen beide namelijk nog nauwelijks nog boven de 200 €/MWh uit, terwijl de gemiddelde baseloadprijs voor de maand maart nog op 261 €/MWh lag. Er zijn vrijwel geen uurwaarden meer die boven de 250 €/MWh uitkomen. Vanaf begin maart tot medio april, toen de daggasprijs nog boven de 100 €ct/m3 lag, waren dit tijdens de ochtend- en avondpiek normale prijzen. Dit moet een gevolg zijn van lagere afname en voldoende productie uit wind.

De korte termijnprijzen voor elektriciteit zijn minder gedaald dan bij gas. Dat wordt mede veroorzaakt doordat de prijs voor steenkool stevig blijft. Steenkool levering voor de resterende maanden van 2022 steeg woensdag verder tot boven de 320 $/ton. Cal-23 steeg eveneens met 6% naar de 250 $/ton en nadert de top die het begin maart neerzette.

Zoals hiervoor al bij de gasprijsontwikkeling aangegeven, steeg de prijs van EUA’s woensdag met 10%. Mogelijk dat dit te maken heeft met het feit dat alle EUA-plichtige bedrijven deze maand hun rechten over 2021 ingeleverd moeten hebben. En dat sommige partijen nog op het laatste moment moeten bijkopen.
De termijnprijzen van elektriciteit voor de verdere jaren zijn vergeleken met vorige week flink opgelopen. Door de combinatie met hogere steenkool- en EUA-prijzen meer dan bij gas het geval is. Voor Cal-24 wordt de baseprijs ingeschat op 155 €/MWh en Cal-25 op 133 €/MWh.

Vooruitblik

De huidige zonnige weersomstandigheden lijken in ieder geval tot en met het weekend aan te houden. De modellen geven wel meer wind aan. De markt verwacht voor komend weekend een gemiddelde EPEX-spotprijs van 115 €/MWh, doordat (net als in het afgelopen weekend) op zonuren de uurprijzen weer helemaal weg zullen zakken.

Afgaand op de weersverwachting zal de temperatuur vanaf het weekend een stapje terug doen naar het langjarig gemiddelde voor de tijd van het jaar. Voor de komende week is de verwachting dat de gemiddelde spotprijs rond de 200 €/MWh zal liggen. Dat is in lijn met wat we deze week zagen.

De Nederlandse gasvoorraden zijn in de afgelopen week elke dag per saldo verder aangevuld. Geholpen door de relatief hoge temperatuur en het feit dat daggas iets goedkoper is dan de termijnprijs voor de rest van dit jaar. De gemiddelde vulgraad van de locaties in ons land is inmiddels opgelopen tot bijna een kwart (een jaar geleden was dit onder de 20%). In de voorbije week kwam er dagelijks bijna 0,4 procentpunt bij. Als dit tempo doorzet, is de door Brussel vereiste vulgraad per november goed haalbaar. In Duitsland is de situatie zelfs nog iets beter, omdat de vulgraad daar een paar procentpunt hoger ligt dan in Nederland.
De LNG-tankers blijven gestaag richting Europa koersen. Tot en met volgende week worden er nog vier ladingen verwacht bij de Gate-terminal in Rotterdam. Daardoor blijft de invoeding van LNG in ons gasnet hoog, met zo’n 42 miljoen m3 per dag.

Het Noorse gasaanbod was afgelopen woensdag verminderd doordat men is gestart met onderhoudswerkzaamheden bij de Noorse Troll en Kollsnes velden. Noorwegen heeft wel aangegeven dat het deze zomer de productievermindering zoveel mogelijk wil beperken door andere velden de gaten te laten aanvullen.

Verder vooruit kijkend wordt er ook voor de komende maand een beperkte hoeveelheid Russisch gas via de Yamal-pijpleiding verwacht. Op het Mallnow punt (het compressor station bij de Pools-Duitse grens) is voor de maand mei namelijk geen capaciteit geboekt. Via de overige leidingen, zoals NordStream 1 wordt vooralsnog wel volop gas vanuit Rusland geïmporteerd.

Daarnaast blijft de situatie in Oost-Europa onvoorspelbaar. Ook de onzekerheid of er nieuwe sancties tegen Rusland gaan komen die ook de gasmarkt gaan raken, blijft boven de markt hangen. Aan alternatieven hangt een prijskaartje. De vraag is daarom hoeveel we bereid zijn om in te leveren.