Marktupdate week 15: Flinke prijsstijgingen op lange termijncontracten.

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

LT Horizon

Terugblik op de afgelopen week

Gas	6 april	13 april	Elektriciteit	6 april	13 april
TTF Daggas	106,00	101,55	Base mei 22	236.50	232,45
TTF Mei 22	104,30	102,90	Peak call 23	201.65	213,45
TTF call 23	73.50	81.55	Base call 23	170.80	186.00

Gasvoorraden nu voller dan vorig jaar

Sinds het begin van de maand lopen de prijzen van de gascontracten t/m Q1’23 langzaam omlaag. Daggas stond de laatste dagen net boven 100 €ct/m3. Kwartaal 3 van 2022 handelde op 1 april nog rond 122,5 €ct/m3, twee weken later is daar 20 €ct/m3 van verdampt. De wintercontracten daalden minder hard, waardoor de zomercontracten hun ‘premium’ met name t.o.v. Q4’2022 bijna kwijt zijn. Als deze ontwikkeling zich doorzet, ontstaat vanuit de markt een stimulans om de gasvoorraden te vullen. Nu is die stimulans er nog niet.

In de afgelopen week is het prijsverschil de komende zomer- en winterperiode veel kleiner geworden. Vorige week was dit verschil nog bijna 20 €ct/m3. Daar is momenteel nog minder dan 5 €ct/m3 van over. De trend voor de korte termijn gasprijzen is sinds 1 april ook licht omlaag.
Wat verder opvalt, is dat de handelstermijnen vanaf het 1^e kwartaal van 2023 sinds deze week aan het stijgen zijn. Gas voor zomer 2023 is in de afgelopen dagen zo’n 10% opgelopen naar ca. 65 €ct/m3. Zelfs de verdere jaren 2024 t/m 2026 zijn met een vergelijkbaar percentage gestegen: Cal-24 is inmiddels opgelopen tot ruim boven de 50 €ct/m3, Cal-25 handelt rond de 40 €ct/m3 en Cal-26 wordt voor zo’n 33 €ct/m3 verhandeld. Blijkbaar wordt een langdurigere afhankelijkheid van LNG ook hier steeds meer ingeprijsd.

Sinds 6 april neemt de vulgraad van de Nederlandse voorraden licht toe, vooral door de milde temperaturen en het gezonde LNG-aanbod. Ook op Europees niveau is de vulgraad nu hoger dan vorig jaar. De vulgraad is vergeleken met de jaren 2019 en 2020 wel veel lager.
Woensdag stegen de korte termijnprijzen iets, doordat de Russische gasexport via Oekraïne was teruggelopen van naar 49 miljoen m3 per dag. Een week eerder was dat nog 82 miljoen m3 per dag. Nord Stream 1 blijft op maximale capaciteit exporteren. De oostwaartse gasstromen van Duitsland naar Polen namen toe, waardoor er minder gas beschikbaar was voor West-Europa. Ook was er sprake van onverwacht lagere export uit Noorwegen.

In tegenstelling tot de leveringsperiodes dit jaar, laten de lange termijncontracten een gestage prijsstijging zien sinds begin vorige week. Week-op-week staan de jaarcontracten ruim 10% hoger, waarbij de prijsstijging voor de kalenderjaren 2024 t/m 2026 het grootst is. De markt lijkt te realiseren dat de huidige situatie veel langer kan aanhouden dan voorheen gedacht werd. Steeds meer landen maken concrete plannen om afscheid te nemen van olie, steenkool en gas uit Rusland. Alternatieven hiervoor zijn over het algemeen een stuk duurder en dat wordt nu verwerkt in de prijzen voor de lange termijn.

Op 8 april bevestigde de Europese Commissie dat de import van Russische steenkool vanaf 10 augustus niet meer toegestaan is. Dit maakt deel uit van het vijfde sanctiepakket, met als doel de Russische economie verder onder druk te zetten. Deze maatregel bezorgt de Russische schatkist een tik van 8 miljard euro per jaar. Maar liefst 46% van de kolen die door EU-landen gebruikt werden in 2021, vonden hun oorsprong in Rusland. De voorzitter van de Duitse vereniging voor kolenimporteurs heeft al aangegeven dat dit binnen een paar maanden opgevangen kan worden door extra import uit landen als de VS, Colombia en Zuid-Afrika. De internationale concurrentie neemt echter wel toe, want ook Japan werkt bijvoorbeeld aan diversificatie van hun kolenimport. Er hangt dus een stevig prijskaartje aan deze maatregel

De olieprijs sloot maandag voor het eerst in bijna een maand weer onder 100 $/vat. Leden van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) gaan de komende zes maanden maar liefst 180 miljoen vaten olie vrijgeven uit hun strategische reserves. Dit moet de gewenste verlaging van olie-import uit Rusland opvangen. Woensdag steeg de prijs echter alweer naar 107 $/vat toen duidelijk werd dat de OPEC+-landen moeite hadden om de productie op te schroeven. In maart nam het aanbod met slechts 57.000 vaten per dag toe, terwijl een plafond van 253.000 vaten per dag was afgesproken. De laatste jaren is er weinig geïnvesteerd in de olievelden en -installaties, waardoor het de komende maanden vermoedelijk lastig zal blijven om veel meer te produceren. Toenemende Chinese vraag door teruggeschroefde coronamaatregelen gaf een verdere opwaartse impuls aan de olieprijs

Bij elektriciteit gebeurde hetzelfde als bij gas: de korte termijn hield zich relatief rustig, maar de lange termijn steeg stevig door. Week-op-week zijn met name de zomercontracten in prijs gedaald. Kwartaal 4 van 2022 was vrij stabiel, maar vooral de prijs van de contracten in 2023 t/m 2025 liepen flink op. Het Baseloadcontract voor 2024 woensdagmiddag bijvoorbeeld ruim 20% hoger dan vorige week. De emissierechtenprijs kabbelt al ruim een maand tussen 75 en 80 €/ton, dit heeft momenteel nauwelijks effect op de prijsbewegingen van elektriciteit.

De EPEX-prijzen waren betrekkelijk stabiel deze week. Op weekdagen zagen we een daggemiddelde tussen 200 en 250 €/MWh. In het weekend zakte de dagprijs weg naar 180 à 190 €/MWh. De prijsverschillen binnen de dag blijven groot: in het weekend zakten de uurprijzen weg naar 0 €/MWh, maar zaterdagavond noteerden we ook gelijk de hoogste uurprijs van de week: 329,90 €/MWh. Op zonnige werkdagen daalde de prijs overdag tot 100 €/MWh, in de overige uren bewogen de uurprijzen tussen 200 en 300 €/MWh.

De onbalansprijzen hadden een onrustigere week, waarbij Tennet sinds vrijdag maar liefst zes keer noodvermogen heeft afgeroepen. Dit vond vier keer plaats in het weekend. De beschikbaarheid van centrales en windparken was matig, waarbij op een gegeven moment maar liefst 8 GW zowel gepland als ongepland uit de lucht was.

Vooruitblik

De komende twee weken zien er vrij zonnig uit, met temperaturen rond of boven het langjarig gemiddelde. De wind laat het een beetje afweten en komt niet verder dan kracht 3 op land. Voor de EPEX-prijzen is daarom de verwachting dat de uurprijzen vooral tijdens de zonuren wegzakken. Op werkdagen zal dat tussen 100 en 200 €/MWh zijn en op weekenddagen tussen -50 en 100 €/MWh. Zeker in het lange paasweekend is de kans op een blok negatieve uren groot.

De beschikbaarheid van Franse kerncentrales fors achter bij het langjarig gemiddelde. De rest van april is er 33,5 GW aan vermogen beschikbaar, ruim 9 GW minder dan gebruikelijk. Dat maakt de Franse markt de komende maanden zeer gevoelig voor hoge EPEX-uurprijzen als zon, wind en waterkrachtcentrales het ook laten afweten. Maar op de Nederlandse spotmarkt voor elektriciteit is hiervan nauwelijks effect van te verwachten.

De LNG aanvoer blijft onverminderd hoog: Groot-Brittannië heeft sinds het begin van het jaar al 6,4 Mton LNG ontvangen, dat staat gelijk aan 8,8 miljard m3. De totale LNG-import in 2021 was 11 Mton, een niveau dat dit tempo al halverwege het jaar bereikt zal worden. Ook in de komende twee weken meren er vrijwel dagelijks LNG-tankers aan in Groot-Brittannië en Frankrijk. De Gate-terminal in Rotterdam ontvangt in diezelfde periode maximaal negen tankers. Het jaarlijkse onderhoud aan de Noorse gasvelden intensiveert de laatste weken van april, waardoor er dagelijks 40 tot 60 miljoen m3 uit het aanbod zal wegvallen. Het lijkt er nu op dat de markt dit door de ruime beschikbaarheid van LNG en de sterk afnemende vraag makkelijk kan opvangen. Het zwaartepunt van het onderhoudsseizoen valt in september, dan zijn er een aantal weken met 60 tot 100 miljoen m3 aan productiebeperkingen. Dit maakt het op Europees niveau lastiger om de gasvoorraden te vullen.

Eind april moeten alle EUA-plichtige bedrijven hun emissierechten over 2021 ingeleverd hebben. Dat zorgt de komende weken mogelijk voor grotere prijsbewegingen op de EUA-markt, die ook weer doorwerken in de elektriciteitsprijzen. Verder blijft het volstrekt onvoorspelbaar hoe de situatie in Oekraïne zich gaat ontwikkelen en of er vanuit de EU sancties volgen die ook de olie- en gasmarkt raken. De angst voor acute tekorten lijkt enigszins weggeëbd te zijn, maar het is lastig in te schatten hoe we er richting de winter voor gaan staan. De komende maanden zorgt LNG voor enige rust in de markt, tenzij een hete Aziatische zomer meer boten die kant op trekt.