Marktupdate week 39: Korte maanden gas knallen door de 90 cent heen.

De energiemarkt verandert continu, daarom praten wij je bij en blikken wij alvast vooruit op volgende week.

Terugblik op de afgelopen week

Gas eurcent/m3	22 sep	29 sep	Elektra in Euro/MwH	22 sep	29 sep
TTF Daggas	69.00	79.20	OTC Base Nov 21	168.25	192.70
TTF nov 2021	44.55	49.05	OTC peak call 22	117.50	142.95
TTF call 22	41.50	51.05	OTC base call 22	105.25	124.10

Gasmarkt blijft zeer zeer onrustig

De extreme prijsbewegingen op met name de korte wintermaanden hebben wederom hun stempel gedrukt op de afgelopen handelsweek. Voor gas betekende dit dat er regelmatig (ruim) boven 80 €ct/m³ gehandeld werd t/m feb’22. De volatiliteit is echter nog steeds ongekend, waardoor het voorste maandcontract binnen een handelsdag van 78 naar 85 en weer omlaag naar 77 €ct/m³ kon schieten. Het frappante is dat er nauwelijks fundamenteel nieuws voor nodig is om deze prijsbewegingen tot stand te brengen. De markt is extreem zenuwachtig en er wordt op dit moment vooral uitgegaan van een ‘worst case scenario’: een ijskoude winter en geen extra gas vanuit Noorwegen en Rusland. Als we de zenuwen en emoties weghalen, dan zien we dat er aan de vraag- en aanbodsituatie weinig veranderd is in de afgelopen week. Er is zelfs voor te pleiten dat de daggasprijs omlaag zou ‘moeten’ bewegen doordat er meer windproductie is.

De EPEX-prijzen laten dat wel zien, waarbij de uurprijzen op winderige dagen weer met enige regelmaat onder 100 €/MWh duiken. Het feit is wel dat de aanvullende productiebronnen (steenkool, gas) peperduur blijven, waardoor de uren met piekvraag alsnog rond 200 €/MWh noteren. De Duitse EPEX-prijzen staan op dagen met veel wind steevast enkele tientallen euro’s lager dan de rest van Noordwest-Europa, vanwege het grote opgestelde windvermogen.

De handelstermijnen okt’21 en Q4’21 liepen deze week af, maar ze bleven tot de laatste dag zeer bewegelijk. Afgelopen maandag stegen de elektriciteitsprijzen t/m Q1’22 maar liefst met 10-15 €/MWh, en dinsdag zelfs met 15-20 €/MWh. Woensdag maakte de markt een pas op de plaats en daalden deze contracten weer licht.

De onbalansprijzen hebben zich relatief rustig gehouden, maar Tennet heeft wel enkele keren noodvermogen afgeroepen. Dat was afgelopen vrijdagochtend twee keer het geval, omdat de zon- en windproductie traag op gang kwam. Ook in de nacht van maandag op dinsdag was er nog een kortstondige afroep in opregelende richting.

De afgelopen weken volgde het 2022-gascontract vooral de ontwikkelingen op Q4’21 en Q1’22. Het prijseffect was gedempt, waardoor het jaarcontract altijd minder hard steeg of daalde dan de genoemde kwartaalcontracten. Deze week zien we echter dat het jaarcontract even hard stijgt als de zeer bewegelijke wintermaanden. Ook het 2023-contract is flink opgelopen, ruim 10% deze week. Dat heeft enerzijds te maken met emissierechten, die na een relatief rustige periode opeens weer steviger begonnen te bewegen. Maandag stond de emissierechtenprijs zelfs even boven 65 €/ton, maar kalfde alweer gauw af naar 62 €/ton. Anderzijds zorgt de huidige onrust op de korte termijncontracten voor grotere interesse in de lange termijncontracten. Veel partijen zien in dat het van groot belang is om de risico’s voor komende jaren in ieder geval gedeeltelijk af te dekken door alvast een positie hierop in te nemen. De ‘spread’ tussen 2022 en 2023 is nog steeds fors: ca. 20 €ct/m³.

Bij elektriciteit was het beeld hetzelfde: de wintermaanden bewogen het hevigst, maar de kwartalen daarna liepen ook stevig op. Ook hier staat het 2023-contract week-op-week ongeveer 10% hoger. De sparkspread voor de komende kwartalen is wederom flink verbeterd en stond op het moment van schrijven voor Q1’22 ruim boven 90 €/MWh.

De olieprijs heeft lange tijd tussen 70 en 75 $/vat gehandeld, maar de laatste dagen wordt af en toe al geflirt met de 80$-grens. Het vraagherstel zet verder door en de olieproductie in de Golf van Mexico heeft nog te kampen met de naweeën van orkaan Ida. Steenkool kende net als gas een zeer onrustige week, met prijsbewegingen van maar liefst 10 $/ton per dag op het voorste jaarcontract. De algemene trend is omhoog, waarbij de prijs sinds medio augustus is opgelopen van 100 $/ton naar 150 $/ton.

Vooruitblik komende weken

Voor de korte termijn verwachten we blijvende volatiliteit. Er is nauwelijks iets voor nodig om de prijzen met 5 €ct/m³ of 10 €/MWh te laten bewegen. Als de gasflows vanuit Rusland bijvoorbeeld één dag licht tegenvallen, dan springt de markt enorm omhoog. De windkracht neemt flink toe in de komende week, waarbij elke dag kracht vier of vijf genoteerd wordt. Hoewel de temperaturen langzaam dalen, blijft de echte kou voorlopig uit. Dat kan een geruststelling zijn voor handelaren, die zoals gezegd met het ergste rekening hielden.

De daggasprijs is erg onvoorspelbaar, zoals we ook deze week zagen. Er wordt voor de komende week rekening gehouden met een prijs van ca. 80 €ct/m³, maar die voorspelling kan binnen een paar uur weer helemaal omgeslagen zijn. In de komende drie weken ontvangt de Gate-terminal naar verwachting drie LNG-leveringen. Dit kan helpen om de voorraden verder te vullen, die momenteel op 62% staan (vgl. 92% in 2018-2020). De Europese gasprijzen (TTF) kruipen langzaam iets dichter naar de Aziatische prijzen (EAX) toe. Europa importeerde in september ook weer meer LNG dan in juli en augustus. Echter, met name Japan blijft de laatste maanden van het jaar flink hamsteren om eventuele vraagpieken in de winter op te vangen.

Voor de EPEX-prijzen verwachten we wel enige ruimte omlaag, vooral op de dagen waar windkracht vijf of meer wordt voorspeld. Ook in Groot-Brittannië en Duitsland wordt stevige windproductie verwacht. Dit weekend zien we wellicht zelfs weer eens een dagprijs onder 100 €/MWh, voor het eerst sinds 29 augustus. Het feit blijft dat gas en steenkool een stevige prijsbodem bieden.

Voor de lange termijn is de verwachting ook erg onzeker. Het huidige prijspeil is allang losgekoppeld van vraag en aanbod, en dus is niet te vraag óf er een prijscorrectie volgt maar eerder wanneer die gaat plaatsvinden. Eén stevig positief bericht kan genoeg zijn om de ommekeer in te zetten. Bijvoorbeeld als er duidelijkheid komt over de ingebruikname van Nord Stream 2, ondersteund door concrete cijfers over de verwachte extra gasflows. Tot die tijd verwachten we toenemende interesse in de langetermijncontracten, o.a. om risico af te dekken voor de winter 2022/2023.
In de Europese Commissie wordt de komende weken verder gesproken over de hervorming van het emissierechtensysteem. Net als deze week kan dat voor prijsbewegingen van enkele euro’s zorgen, zowel op de EUA- als elektriciteitmarkt.

China energiecrisis

In China tekent zich momenteel een energiecrisis af, o.a. door de hoge steenkolenprijs. Steenkool is daar goed voor ca. 70% van de stroomvoorziening. Verschillende fabrieken beperken hun productie of sluiten zelfs helemaal de deuren. Ook kantoorgebouwen, winkelcentra en zelfs woonhuizen worden in sommige regio’s geraakt door stroomtekorten.

Op beperktere schaal zien we dat in Europa ook terug, waarbij de roep om overheidssteun toeneemt. Diverse energieleveranciers in Groot-Brittannië zijn al failliet gegaan, waarbij vooral de kleinere spelers onvoldoende financiële slagkracht hadden om langetermijn posities in te nemen. Ook speelt mee dat er een prijsplafond geldt, waardoor leveranciers de hogere prijzen niet 1-op-1 mogen doorbelasten aan de afnemers. In Nederland heeft de ACM bekend gemaakt dat de jaarlijkse financiële check bij energieleveranciers met een maand naar voren is gehaald, om ervoor te zorgen dat de leveringszekerheid zo goed mogelijk geborgd is.